Dugo putovanje kroz istoriju, historiju i povijest

Dugo putovanje kroz istoriju, historiju i povijest

Autoputem bratstva i jedinstva

Nakon uspeha sa 21. sekundom i Kosovskim dnevnikom, niški reditelj Željko Mirković na privremenom radu u Novom Sadu, inače diplomac Akademije umetnosti u Beogradu u klasi Slobodana Šuljagića, ponovo se u jednom dokumentarnom filmu bavi aktualnom temom, ovoga puta iz prošlosti SFRJ, u pokušaju da pronađe odgovor na pitanje zašto “nismo mogli zajedno, a teško nam je razdvojeno” (citat iz jedne pjesme Bijelog dugmeta). Zainteresovanost festivala u regiji za prikazivanje ovog filma (pored ostalog učestvovao je i u programu Sarajevo Film Festivala) pokazuje da je tema intrigantna i da je došlo vreme da se pozabavimo onim što je ostalo nakon “barutnih vremena”.

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=qkXfYNShQA4[/youtube]

Glavni junaci ove priče su dva već istaknuta mlada pisca – iz Hrvatske nešto stariji Miljenko Jergović i iz Srbije, nešto mlađi Marko Vidojković. U jednom jugu, autu koji je simbolizovao deo vremena u nekadašnjoj državi, oni će se provesti bivšim autoputem Bratstva i jedinstva, pokušavajući sami ili uz pomoć ljudi koje tom prilikom sreću da odgovore na pitanja da li su se stvari koje su se u istorijskom smislu dogodile, morale desiti baš na takav način; posebno zanimljiva je scena kada dvojica pisaca stoje pred monumentalnim spomenikom Bogdana Bogdanovića u Jasenovcu pitajući se što bi se dogodilo da ih je sudbina tada spojila. Naravno, da ovaj film ima i ziheraškog u sebi, jer pokušava napravi balans između stvari koje je naizgled teško spojiti – kao antipod Jasenovcu stoji Bleiburg, ali to su bili nesumnjivo zahtevi produkcije da bi ovakav film uopšte i nastao. Pored ostalih, u filmu su se kao učesnici pojavili i Stjepan Mesić koji je u to vreme bio predsenik Hrvatske, zatim Vuk Drašković, kao i čitav niz istoričara i novinara koji su, svako iz svog ugla, pokušavali da rasvetle događaje iz prošlosti dokazujući na praktičnom primeru da nema jedne istorije koliko god to neverovatno, a po nacionalistima svih boja, i netačno izgledalo. Ono što ćemo naučiti kao najvažniju lekciju iz ovog korisnog i pomalo nostalgičnog dokumentarnog road-movie-ja, uprkos ironijskom odmaku koji imaju kako sami junaci, tako i autori filma (muzika Vlade Divljana se dobro uklapa u odnosu na sliku, mada je njen lajtmotiv u osnovi pogrešan) jeste svakako neminovnost sagledavanja istorijskih događanja korištenjem principa multiperspektivnosti (kako je to formulisala istaknuta profesorka istorije Dubravka Stojanović, jedna od onih koju junaci sreću na svom putu). U tom smislu, Dugo putovanje … je na tragu onih filmova koji se ne zadovoljavaju samo analizom onoga što se dogodilo, već daju i materijal za analizu onoga što se događa ili bi se moglo dogoditi unutar svake etničke zajednice na prostoru Zapadnog Balkana. To je, uz dobro strukturisanje (film se zahvaljujući dobro pogođenom montažnom ritmu i obilju materijala može proširiti i izvan srednjeg metra) i najvažniji kvalitet ovog dokumentarnog filma čiji junaci su, naravno bez juga koji se u međuvremenu pokvario, pešice odšetali ka Europskoj Uniji na makedonsko-grčkoj granici.