The Guest (2014)

Pitersonovi su još samo jedna u nizu prosečnih američkih porodica koja je izgubila sina u ratovima negde na Bliskom istoku, kada jednog jutra ispred kućnog praga dolazi nepoznati mladić, pod imenom Dejvid (Den Stivens), koji se predstavlja kao vrlo blizak ratni drug njihovog poginuloga sina Keleba. Dejvid se pojavljuje u trenutku prilično apatične porodične atmosfere koju stvaraju tuga gospođe Piterson zbog poginulog sina, dilema kći Ane oko momka iz srednjoškolskih dana, nezadovoljstvo gospodina Pitersona koji je ostao bez unapređenja posle tolikih godina rada u firmi i potištenost sina Luka zbog stalnog maltretiranja u školi od strane lokalnih tinejdžera. Dejvid vrlo brzo dobija simpatije cele porodice i postaje mnogo više od kućnog prijatelja, odnosna neka vrsta porodičnog zaštitinika i zastupnika koji kombinacijom vojničke poslušnosti i fizičkom silom rešava svakodnevne probleme Pitersonovih. Međutim, kada Anin prijatelj bude ubijen, a njen momak optužen za ubistvo, ona počinje da sumnja u pravi Dejvidov identiet i kreće u potragu za odgovorima ko je, zapravo, Dejvid.

Na osnovu ovako postavljene priče, odmah pada u oči da je u pitanju po ko zna koji put obrađena tema tzv. “kućne invazije” od strane pojedinca ili veće grupe. Naročito se po prikazima atmosfere opsadnog stanja na mikrodruštvenom nivou sineastički potvrdio, kroz triler i horor, kultni američki reditelj Džon Karpenter svojim paradigmatičnim ostvarenjima iz 70-ih godina, kao što su “Assault on Precinct 13” i “Halloween”. Bilo je to vreme revitalizacije američkog filma kada su niskobudžetni  “eksploatacijski filmovi”,verovatno, uz najveću političku nekorektnost u istoriji Holivuda, žestoko udarali na sve ustrojene društvene vrednosti. Međutim, Holivud nikada nije gubio vezu sa klasičnim američkim filmom i nove filmske forme su, zapravo, napravile iskorak u nešto što se tada prepoznalo kao “subverzivni tradicionalizam”. Usledile su 80-te godine kada “subverzivni tradicionalizam” zamenjuje mejnstrim i dugo vremena pre toga potcenjeni žanrovi, kao što su horor i SF, sada postaju glavne smernice u daljem kreiranju ukusa filmske publike. Tokom 90-ih godina glavni čuvari i reinterpretatori ovog nasleđa su bili Kventin Tarantino  i Robert Rodrigez. Da se ovog vrlo bitnog filmskog nasleđa drže i neki reditelji mlađe generacije, na sreću svih pravih filmofila, pokazuje rediteljski oštro i ništa manje zabavno ostvarenje “THE GUEST”, Adama Vingarda.

Adam Vingard je, već, skrenuo pažnju jednog užeg auditorijuma svojim prethodnim horor trilerom „You’re Next “ (2011). Sa dosta umešnim žanrovskim poigravanjem, Vingard je snimio uzbudljivi horor o, na prvi pogled, serijskom ubici sa maskom životinje koji se na kraju pretvara, na jedan samoironičan način, u triler o grupi priglupih danguba koja teroriše jednu porodicu, a plaćenu od strane jednog od članova porodice zbog nasledstva. Pored Vingarda, treba spomenuti i uslovno izvanredni “Drive” (2011), Nikolas Vinding Refna, zbog toga što se i ovaj film svojim retro izgledom obraća gledaocima koji su rasli u 80-im godinama i proživeli duh tog vremena, kako kroz tadašnju muziku, tako i kroz filmove tog perioda.

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=y0E2Qh6wLS4[/youtube]

Ako se malo bolje pogleda šta je danas mejnstrim, videćemo da tu spadaju pre svega spektakularne superprodukcije koje kroz 3D tehnologiju sve više ekranizuju svima vrlo poznate popularne strip junake, dakle vrstu filmova, gde ogromna većina njih nije ništa drugo do 2 sata interaktivne video igrice, nešto malo prigodnog smeha i totalne razbibrige. Međutim, ako se osvrnemo na istorijski odnos gore pomenutog “subverzivnog tradicionalizma” i mejnstrima 80-ih, onda se slobodno može reći da “THE GUEST”, zajedno sa “Drive”-om,u odnosu na ono što danas čini mejnstrim, spada u vrlo malobrojnu i dragocenu grupu filmova “subverzivnog mejnstrima”. Da ne bi bilo zabune, u ovom slučaju, mejnstrim treba shvatiti, ne kao opšti pojam po sebi, već kao termin kojim su obuhvaćeni specifična tematika, estetika, stil i ikonografija filmova iz 80-ih godina.

“THE GUEST” je prava filmska retro bomba koja predstavlja inteligentno ekranizovanu smešu nasilja, crnog humora i strip estetike koja pritom, diskretno mudro, pada i u polje stalnih problema društva (porodične tenzije, tretman povratnika iz rata, vršnjačko nasilje). Takođe, retro tematika je odmah vidljiva i u liku vojnika Dejvida bez doma, bez porodice, bez budućnosti. Inače, sudbina povratnika iz Vijetnamskog rata je upravo u 80-im godinama doživela punu afirmaciju, jer se do tog trenutka o ovoj mučnoj temi nije smelo progovoriti sa punom autorskom slobodom. Doduše, Dejvid je povratnik iz Zalivskog rata, ali je aluzija jasna. Međutim, “THE GUEST”, samo formalno koristi ove pretpostavke, i dok zaplet traje, gledaoci shvataju da je Dejvid ortodoksni psihopata i ubica bez trunke emocionalne i socijalne inteligencije.  Plavokosi engleski glumac Den Stivens, je toliko jeziv i istovremeno morbidno komičan kao Dejvid, jer je svojom implozivnom glumom i pojavom kreirao neverovatnu mešavinu Terminatora sa mozgom crtanog junaka Džoni Brava lišenog svakog ukusa za humor (Dejvidova poza u sceni gde ulazi na jednu žurku noseći metalne buriće piva je urnebesna). Vingard se tokom celog filma, sa lakoćom i na pametno zabavan način, igra svim mogućim dramaturškim alatkam koristeći najbanalnije kliše forme na neočekivanom mestu i u neočekivanom trenutku. Pa, recimo, smenjivanje šok-scena i anti-šok scena je dovedeno do nivoa smehotresne apsurdnosti kojom glumački fantastično vlada ozbiljni Den Stivens (u večernjoj atmosferi porodičnog ognjišta, kao gest iskrenog prijateljstva, Dejvid Luku poklanja nož i počinje krajnje prirodno da mu objašnjava da svako ko mu bude oduzeo nož mora da bude ubijen i spaljen sa celom porodicom).

I dok film traje situacija i dijalozi postaju sve apsurdniji, a Dejvid sve više gubi kontrolu nad sobom i postupcima. Međutim, ova apsurdnost nikako ne predstavlja manjak scenarističih ideja, već sasvim prirodan tok događaja koji je morao da eksplodira nakon otkrivanja prave Dejvidove ličnosti, ako je uopšte moguće govoriti o njemu kao o ličnosti. Akcione scene su žestoke i precizno režirane uz dobro izbalansiran crni humor koje savršeno prate elektro-dark melodije vraćajući kino nostalgičare u “zlatne 80-te”. Pojedine scene nalikuju i muzičkim spotovima tog vremena kako po scenografiji, tako i po ikonografiji. U tom smislu finalna scena je smeštena u lavirint strave koji svojom fotografijom metaforički prikazuje svu poremećenost Dejvidovog uma, odnosno neki oblik podijuma horor disko kluba sa svim šljaštećim elementima. Poseban eufemizam u završnoj sceni predstavlja trenutak kada Dejvid, pre nego što krene sa daljom egzekucijom preživelih članova porodice Piterson, pušta disk sa kompilacijom elektro-pop pesama koji mu je poklonila Ana Piterson. Za ovu scenu se može reći da spada u jednu od filmski najkompletnijih retro posveta 80-im godinama u skorije vreme,  jer sadrži gotovo sve što je krasilo pop kulturu tog perioda-odličnu muziku, atmosferu, modni stil, humor, strip estetiku, ikonografski ambijent.

“THE GUEST”, žanrovski gledano, spada u filmove o psihopatama ubicama  infiltriranim u prosečnu američku porodicu i, možda, nenamerno, ili potpuno namerno na parodičan način poistovećuje psihopate sa vojskom, što jeste i glavna okosnica njegove subverzije, odakle proizilaze i svi ostali subverzivni ispadi i replike u filmu. Za samog Vingarda, ovo je veliki evolutivni rediteljski skok kojim se, pre svega, demonstrira malo majstorstvo rediteljskog zanata kroz unakrsnu igru žanrova koji su danas deo nepononovljive filmske istorije. S druge strane, ovo je poziv posebnoj grupi filmofila, da u skladu sa naslovom filma, budu još jednom gosti za filmskom trpezom u kojoj su nekada tako uživali.