Antichrist (2009)

ontroverzni danski autor, Lars fon Trir, poznat i kao rodonačelnik filmskog manifesta, “Dogma 95”, u kome su definisana krajnje nekonvencionalna pravila filmske estetike, kao što su, na primer: snimanje kamerom iz ruke bez korišćenja stalka, prirodno osvetljenje, ogoljena scenografija i dr., svojim je naslovima do sada pokazivao otvoreno zgražavanje prema svim vrstama represija koje se vrše prema čoveku. Najbolji primer ovakvih fon Trirovih preokupaciju su njegova dva pretposlednja filma poznata širem auditorijumu (“Dogville” i “Manderlay”) cije su centralne teme seksualno iskorišćavanje i ropstvo. I, dok su se prethodni filmovi bavili represijom uslovljenom spoljnim faktorima koju čine izopačeni pojedinci prema glavnom liku, “ANTICHRIST” duboko i bolno zariva svoju sondu u krhko tkivo ljudske psihe samog pojedinca.

Sadržinu filma čini napor psihoterapeuta (Willem Dafoe) da pomogne svojoj supruzi (Charlotte Gainsbourg) u prevazilaženju teškog psihičkog stanja koje se javlja kao posttraumatsko iskustvo nakon smrti sina.

Ako izuzmem seriju “Riget”, onda je “ANTICHRIST” do sada fon Trirovo najmračnije i najkompleksnije delo koje će kod šireg gledališta izavati šok i mučninu sa velikom dozom prezira. Verovatno bi jedina osoba koja bi aplaudirala posle projekcije u bioskopskoj dvorani po svim zakonima prirode morala da bude Dejvid Linč!

“ANTICHRIST” se može slobodno obuhvatiti terminom „linčovski“, jer i kod njega, kao što je to slučaj i sa filmovima Dejvida Linča, svaki pokušaj analize nije moguće izvesti do kraja. Stoga će naredni redovi pokušati, onoliko koliko je moguće, da radnju filmu, koja je u najmanju ruku neurotična i prilično konfuzna, učine dostupnijom onome sto bi se moglo nazvati sferom razuma.

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=LO-TNfPzh_k[/youtube]

Pre svega, “ANTICHRIST”-a uopste nije moguće pratiti do kraja ako gledalac nije upoznat sa osnovnim postavkama čuvene Frojdove psihoanalize koja verovatno spada u najosporavanije psihološke teorije a da pri tom nikada nije u potpunosti odbačena, već i dan danas čini osnovu mnogih psiholoških razmatranja ljudske prirode.

Ako pođemo od najosnovnijeg predmeta proučavanja koji čini psihoanaliza, a to su nesaznatljive oblasti ljudske podsvesti čiji izvor Frojd naziva “Id”, odmah se moze uočiti određena analogija sa filmom. Naime, “Idn” je naziv šume u filmu, u koju odlazi bračni par kako bi se supruga sto bolje suočila sa svojom žalosću pri čemu simbolika postaje jasnija. I dok kroz film pratimo terapiju supruge praćenu fantazmagoričnim scenama seksa, zivotinja iz šume i kišom zirova, Lars von Trir polako otkriva sam gen zla ljudske prirode, naglasavajući nemogucnost njegovog potpunog objašnjenja. S druge strane, ime šume, “Idn”, aludira na “Eden”, rajski vrt iz koga je Bog proterao prvog čoveka i ženu zbog prvorodnog greha, pri čemu sam odlazak bračnog para u šumu pokazuje da povratak harmonije između ljudi kroz prirodu nije više moguć, već da je čovek kažnjen večitim zlom koje danas poprima oblike duševnih bolesti kao sto su anksioznost, razne vrste bolesnih opsesija i sve veća patološka posesivnost koja se javlja između partnera. Takodje, muž u filmu primenjuje poznati Frojdov metod “slobodnih asocijacija” i analizu snova koji imaju za cilj da duboko podsvesne konflikte, neshvatljive i samom pacijentu, donekle, učine jasnijim.

Veoma divlje scene seksa, gotovo bez cenzure (kao na primer scena odsecanja klitorisa), deluju preterano napadno na čula gledalaca i u tom delu je scenario mozda trebalo korigovati i učiniti film podnošljivijim koji je i bez toga ispunjen metaforičnim slikama i težak za gledanje. Međutim, i pored toga, “ANTICHRIST” zadire u seksualnost coveka koja je, sudeći po filmu, u danasnje vreme svedena na sirovo zadovoljenje seksualnog nagona. On je postao, a ne bi trebalo, jos jedan od načina potiskivanja duševnih problema koji onemogućavaju svaki zdravi odnos, konkretno u filmu, izmedju bračnih partnera.

Prema “ANTICHRIST”-u, podsvest je tamna, hladna i zlokobna šuma gde vlada haos koji se može nazreti jedino kroz dusevnu patnju. I dok se kroz film sve više osvetljava mračna hladnoća izmedju partnera, začeta, čini se, još mnogo pre smrti sina, žena postaje sve više opsednuta saznanjem o zloj prirodi koju čak naziva i “sataninom crkvom”. Razvoj događaja, pokrenut ženinom bolesnom opsesijom pomešanom sa patološkim strahom da je muž ne napusti, sve više, i jednog i drugog, baca u stanje jos veće patnje, bola i očaja sa tragicnim ishodom.

Da li je moguće čoveku da izađe iz ovakve šume u koju se upleo, a da izbegne ova “tri prosjaka” (patnja, bol, očaj) kako ih fon Trir naziva u filmu?

Kakav god odgovor da se krije u “ANTICHRIST”-u, nije ga moguće naći dokle god pojedinac besomučno uvećava svoje duševne konflikte “hraneći” ove “prosjake” raznim lekovima i psihoanalizama koje još više otkrivaju zastrašujući sadržaj podsvesti pri čemu ne nude nikada potpuno razrešenje.

Ako patnja, bol i očaj čine antihrista koji ce, pre ili kasnije, odvesti čoveka u najmučniju smrt, jasno je da se stalna i nikad okončana borba između ljudske duše i zle prirode vlastitog tela jedino može voditi pod zastavom svetog trojstva koju čine – vera, ljubav , nada.