Review
Uz nadaleko čuvenu interpretaciju Majkla Korleonea u KUMU i KUMU, DRUGI DEO Frensisa Forda Kopole, izuzetan proboj i status velike zvezde 70-ih Al Paćinu omogućila su dva filma Sidnija Lumeta, SERPIKO i PASJE POPODNE. Ovaj drugi je i na prostoru Jugoslavije, gde ga je kao jedan od najznamenitijih naslova sa svoje liste distribuirala Kinema iz Sarajeva, bio veoma gledan i darivan hvalospevima od strane kritičara.
Sidni Lumet je u svojoj karijeri i zgusnutoj filmografiji bio izuzetno vešt u građenju dramskog ugođaja sa povremenim pitkim sokovima žanra i znalački donosio društvene ili sudske hronike, analizirajući koruptivne mehanizme u polugama zajednice. Takođe, Lumet je imao izvanredno poštovanje svojih kolega i glumaca.
PASJE POPODNE, bazirano na stvarnom događaju, se takođe lomi između duboke i teške drame i krimića, gde priča povremeno žudi za više akcije, ali jako temeljan i u nekim, pogotovo emotivnim, relacijama delikatan scenario Frenka Pirsona, gde je priča fizički omeđena između prostora banke u Bruklinu, u kojoj Soni (Al Paćino) i Sal (Džon Kazal) drže taoce u pljački koja je krenula po zlu, i ulice i okolnih zgrada preplavljenih policijskim snagama, vodio je Lumeta u drugom pravcu, pa on pomenutu areu koristi kao pozorišnu ili medijsku scenu. To je Paćinu pružilo sjajnu priliku za rolu pljačkaša, duboko vezanog za društvo i zajednicu (ima ženu i decu, učesnik je rata u Vijetnamu), koji je zaljubljen u muškarca (mladi Kris Sarandon u ulozi Leona) koji se oseća kao žena.
Priča o Sonijevoj biseksualnoj prirodi prilično je bila radikalna za ondašnji holivudski mejnstrim, bez obzira na seksualne slobode koje je doneo hipi pokret, ali su je Pirson i Lumet fino provukli kroz krimi dramu o pljački i mačizam koji se podrazumeva u takvim poduhvatima. Opet, taj motiv je u srcu narativa, jer je glavni razlog pljačke novac koji Soni želi da obezbedi Leonu za operaciju promene pola. Paćino je, kao glumac, na polju kompleksnih seksualnih poriva svojih junaka još više istraživao u kontroverznom filmu GLUVARENJE Vilijama Fridkina.
Još dve dimenzije u PASJEM POPODNEVU teraju na razmišljanje. Kada je ljubav pokretač cele akcije i tragično loše izvedenog pokušaja pljačke, negde je bilo i logično kako Soni, pa delimično i zbunjeni Sal, izuzetno uljudno i čak toplo i prisno, uz primese Stokholmskog sindroma, postupaju sa zatečenim službenicima banke. Osim toga, Soni, tokom svojih izlazaka na pregovore sa predstavnikom policije, Moretijem (Čarls Derning), počesto dobija ovacije okupljene mase, koja negde odražava i duh Amerike razočarane u institucije i iscrpljene i frustrirane Vijetnamskim ratom.
Džon Kazal, briljantni glumac koji je dostigao neslućene glumačke visine 70-ih, igrajući gotovo samo u remek-delima (KUM, KUM, DRUGI DEO, PRISLUŠKIVANJE, LOVAC NA JELENE), ovde je u svojoj uplašenosti, rastrojenosti i zbunjenosti, sa bledilom i graškama znoja (što nije samo zato što im isključe klimu u prostorijama banke), zaista poput tempirane bombe, sa puškom koja je neprestano spremna i samo što nije opalila. On najviše drži neizvesnost u dešavanjima nakon što shvate da je policija u ogromnom broju okružila banku.
PASJE POPODNE bilo je nominovano za 6 Oskara (osvojen je onaj za scenario) i 7 Zlatnih globusa. Takođe, kad počnete da nižete ono što je ostavilo veliki utisak u Holivudu 70-ih, uz bar tridesetak vrhunskih filmova, ovaj bi se obavezno morao nalaziti među njima. Film Sidnija Lumeta 2009. godine odabran je za čuvanje u Nacionalnom filmskom registru jer je od strane Kongresne biblioteke proglašen kulturološki, istorijski ili esteski značajnim.
About the Author
More articles by Goran Jovanović »
