Color Out of Space (2019)

BOJA IZ SVEMIRA

Postoje neki nezavisni autori, poznati manjem broju filmofila, čija su se ostvarenja pojavljivala u trenutku kada se horor (kao vrsta žanrovskog filma) pretvorio u svojevrsni simulakrum dostigavši zasićenje u raljama hiperprodukcije.

Iz tog gejzira kopija povremeno izbije neko novo autorsko ime horora čija imaginacija i estetika ostanu trajnije zapisani u sećanju gledalaca. Tako se reditelj Ričard Stenli, rodom iz Južne Afrike, početkom 90-ih godina 20. veka pojavio sa impresionistički upečatljivim horor vesternom “Peščani Đavo” (Dust Devil, 1992). Iako je reč o instant kultnom hororu (kome nisu nedostajale ni filosofske opservacije o odnosu duha i materije) ovo vanredno horor ostvarenje se mnogo više pamti po svojoj vizuelnoj komponenti. Monohromatska paleta narandžaste boje koja karakteriše namibijsku pustinju, poslužila je kao osnovni scenografski prostor u kome se odvija radnja filma “Peščani Đavo”. Likovnost same lokacije (kanjoni Namibije i napuštene kuće zatrpane pustinjskim peskom) dala je filmu takvu estetiku koja u tom periodu, u niskobudžetnim hororima nije bila viđena.

Ričard Stenli je pre “Peščanog Đavola” snimio jedan takođe zanimljiv horror, hermetski SF, “Hardware” (1990), čija se radnja dešava u mikroprostoru (u stanu čiju stanarku teroriše robot) što je bila suprotnost u odnosu na kasniji prelazak u makro prostranstva namibijske pustinje.

Posle sineastičkog uzdizanja sa “Peščanim Đavolom”, Ričard Stenli u narednim decenijama nije snimao filmove dugog metra. Međutim, na radost horor fanova koji se još uvek sećaju ovog osobenog reditelja, Ričard Stenli se vratio sa ekranizacijom kratke priče čuvenog pisca horora, H. F. Lavkrafta.  Ne ulazeći u raspravu oko toga koliko je adaptacija “Boje iz svemira” verna originalnom literarnom predlošku (pri čemu se stalno zaboravlja da film ima svoje narativne, estetske i tehničko tehnološke zakonitosti u građenju priče) može se reći da je “Boja iz svemira”, žanrovski gledano, jedan od najbolje komponovanih horora koji se pojavio u skorije  vreme.

Priča prati petočlanu porodicu Gardner koja živi ustaljenim životom na ranču udaljenom od gradske vreve, sve do trenutka kada na njihovo imanje ne padne meteorit koji pulsira zlokobnom ljubičastom svetlošću. Ovakav zaplet se na prvi utisak čini kao nešto što je nebrojeno puta viđeno i eksploatisano, a datira još iz vremena 50-ih godina kada je snimljen čitav korpus niskobudžetnih SF horora koji su za temu uzimali upravo to nepoznato što dolazi iz onostranih kosmičkih dimenzija. Međutim, “Boja iz svemira” predstavlja transcendentalni filmski doživljaj u najzlatnijem ključu jednog staromodnog horora i iznova obrađivanih egzistencijalnih pitanja našeg kosmološkog porekla. Ričard Stenli je i posle toliko godina pauze pokazao da je još uvek u formi da snimi horor koji, po vizuelnoj kulturi, metafizičkoj dubini, implozivnoj atmosferi i odlično izabranom kastingu, odskače od mnogih savremenih horora, pa čak i probija žanrovske okvire ulazeći u kosmološko-ontološke sfere. Sa vizuelnog aspekta, ovde nije reč o raskoši boja, već o obrnutim kontrastima, gde ljubičasta boja tajanstvene svetlosti iz svemira tvori mnogo mračniju atmosferu beznađa porodice Gardner, nego što to čine tamne senke prirodnog okruženja u kome je radnja filma smeštena. I dok nepoznati entitet postepeno osvaja i menja porodično okruženje bojeći ga u ljubičasto, svedoci smo procesa potpune asimilacije Gardnerovih u atomske čestice. U tom kontekstu treba pomenuti jednu od najuznemirujućih scena u filmu kada talas ljubičaste svetlosti bukvalno stopi telo majke, Tereze Gardner (Džoeli Ričardson) sa telom njenog najmlađeg sina, Džeka (Džulian Hilard). Ova scena podseća na najbolje fragmente iz telesnih horora Dejvida Kronenberga i Džona Karpentera. S druge strane, ova višetelesna degeneracija ima i nešto dublju simboliku, jer upućuje na ontološku sliku vraćanja bića u nebiće. “Pogledaj kako ga apsorbuje. Pokušava ponovo da ga asimilira u njeno telo”, reći će kći Lavinija (Madlin Artur) posmatrajući telesnu agoniju u kojoj se nalaze njena majka i mlađi brat. Ulogu oca tumači izvanredni Nikolas Kejdž, čija je karijera odavno skliznula u hiper pojavljivanje u naslovima koji nisu vredni ni pomena. Ali, bez obzira na to, Kejdžova energičnost i glumačka mahnitost pomešana sa crnim humorom potvrđuju zašto je on bio jedan od najtalentovanijih glumaca svoje generacije i velika glumačka zvezda iz ranijih epoha.

Poseban štimung filmu daje muzika Kolin Stetsona, sa sinti pasažima koji se kreću od porodične idile na ranču, pa sve do zastrašujućih metalnih tonova konačnog nestanka porodice Gardner. Posebno ikonografsko mesto ima i bunar na ranču koji s početka filma ima simboliku benevolentnog (mali Džek kaže: “Tata je rekao da ako dovoljno dugo gledaš, onda dole možeš videti zvezde”) da bi se do kraja filma pretvorio u bezdan smrti.

“Boja iz svemira” balansirano hibridizuje više tema koje se odnose na ljudsku iracionalnost, onostrano zlo iz svemira, telesnu i ontološku atrofiju porodice, a u pojedinim segmentima i elemente mitološkog. Sve to skupa rezultira jednim izvrsnim meta-hororom koji se pojavio neočekivano, na isti način kao što je to bio slučaj sa “Peščanim Đavolom”. I upravo iz tog razloga ne treba gajiti prevelika očekivanja da će koncept “Boje iz svemira” pobuditi interesovanje šireg kruga gledalaca. S druge strane, sigurno je da poštovaoci kvantitavno veoma malog opusa Ričarda Stenlija neće biti razočarani novom filmskom bojom kojom ih je zapljusnuo posle toliko godina.