Sporadično razmišljajući o žanrovskim filmovima koji su danas deo neke druge bioskopske prošlosti na marginama istorije andergraund filma, setio sam se jednog, formalno gledano, horora, ali po svojoj suštini malog društveno subverzivnog filmskog ornamenta. U pitanju je “ALONE IN THE DARK”, prvenac američkog reditelja Džek Šoldera. Snimljen početkom 80-ih godina prošlog veka, “AITD” je, po svom estetskom opredeljenju, bio jedan od onih naslova u kome se jasno videla stvaralačka beskompromisnost autora. Početak priče je jednim delom smešten u ludnici, u trenutku kada dolazi mladi psihijatar Den Poter kako bi zamenio prethodnog doktora koji je otišao na drugo radno mesto. Ova zamena dodatno unosi nemir kod nekolicine pacijenata, pri čemu se kod njih javlja deluzija da je novi doktor ubio prethodnog, omiljenog doktora, sa namerom da ubije i ostale pacijente u ludnici. Deluzija postaje ostvariva onog trenutka kada u celom okrugu dođe do neobjašnjivog nestanka struje (ili je sabotaža ili Božje delo – obaveštava glas sa lokalnog radija) koji određena grupa pacijenata koristi za bekstvo kako bi ostvarila svoje ubilačke namere.
Ovu osnovnu liniju zapleta Džek Šolder koristi da bi prikazao u kojoj meri jedan neočekivani, trenutni događaj (nestanak struje) može da dovede do potpunog haosa i bezakonja na ulicama gde se granica između ljudi sa kliničkom dijagnozom i nas, uslovno rečeno, normalnih i društveno adaptivnih članova zajednice, potpuno briše. Ko je normalan, a ko lud, definisaće Frenk Hoks, jedan od vođa pobunjenih pacijenata, sledećim rečima: “Nema ludih ljudi, doktore, ovde smo svi na odmoru.” Scene u ludnici obiluju stereotipno humorističkim prikazima pacijenata i vrlo lucidnim dijalozima koji, s jedne strane, izazivaju salve smeha, a s druge, doprinose boljem shvatanju unutrašnjih konflikata unutar ove grupacije (na primer, oblikovanje figure bivšeg sveštenika koji voli da pali crkve). Drugi deo filma se dešava u kući doktora Potera koji preuzima ulogu zaštitnika porodice od napada psihotičnih pacijenata.
Postoji više razloga zbog čega je “AITD” specifičan u svom žanru, a pre svega, u pitanju je jedna horor slagalica koja i pored sve svoje žanrovske šarenolikosti nema funkcionalno slabih delova. Svi motivski umeci karakteristični za niskobudžetni horor se prilično dobro dopunjavaju, grade ritam priče, saspens i tvistove do samog kraja filma. Takođe je kroz epizode diskretno, ali efektno prikazana neurotična nit pojedinca i društva, paranoja koja je svima imanentna bez obzira na kliničku sliku, kao i tadašnji aktuelni strahovi (nuklearne elektrane). U tom smislu, “AITD” deluje ambiciozno, što i jeste česta odlika debitantskih ostvarenja, ali u istoj meri pokazuje dobro poznavanje materije od strane autora. S obzirom da je Džek Šolder pre bavljenja filmom već imao diplomu hemičara, čini se da je ovo svoje znanje uspešno primenio i na tehničko–formalnu stranu filma stvorivši jedno zanimljivo sineastičko jedinjenje sastavljeno od raznih žanrovskih elemenata. Fanovima ovakvih filmova sigurno neće promaći prisustvo psihološkog horora, slešera, motiva invazije doma, kriptoidentiteta, ali i pokliča na anarhiju završenog pank perioda koga je zamenio mirniji postpank (tokom celog filma provlači se neka anarhistička atmosfera).
I za kraj, nikako ne bih smeo da zaboravim da pomenem listu izvanrednih i čudesno genijalnih glumaca, pravih maestra američkog glumišta bez kojih “AITD” ne bi ni bio ono što je težio da bude. Prvo treba pomenuti Džek Palansa u ulozi lucidnog psihotičara Frenk Hoksa čija glumačka ekspresija izvire sama od sebe, bez obzira na celokupan kvalitet filma u kome igra ulogu. Druga glumačka legenda je Martin Landau (dobitnik oskara za ulogu Bele Lugošija u Tim Bartonovom remek delu “Ed Vud”) koji tumači sveštenika sa piromanskim tenedecijama prema crkvi i zatiranju svakog greha na kugli zemaljskoj uz pomoć hladnog oružja. I treća glumačka legenda žanrovskog filma, koja je dala nemerljiv doprinos ovom malom, ali efektnom prvencu Džek Šoldera, je Donald Plezens, najpoznatiji po ulozi dr Lumisa u jednom od esencijalnih remek dela horora – “Noć Veštica” (Halloween).
About the Author
