Review
Sjajni poljski reditelj Valerijan Borovčik (1923-2006), koji je svoju filmografiju uglavnom ispunjavao radovima rađenim u francuskoj produkciji, jedan je od autora koji su erotsko i seksualno u čoveku, ponekad suptilnim ali i gorkim i žestokim vizuelnim esejima o lepoti i prokletstvu plotskog (naročito ženskog tela), u kinematografiji uzdigli na visok umetnički nivo.
Naročito aktivan 70-ih godina, filmovima NEMORALNE PRIČE, ULIČARKA, NEMORALNE KALUĐERICE, HEROINE ZLA plenio je pažnju i ondašnje jugoslovenske bioskopske publike, koja počesto nije znala razliku između brojnih italijanskih, zapadnonemačkih, danskih i francuskih lakih, komičnih seksi komada koji su zapljuskivali tadašnji repertoar i stilski obogaćenog, rafiniranog, pristupa erotici koju je nudio maestro Borovčik.
Potpisniku ovih redova iz francuskog opusa najdraži je film BLANŠ (1971), a posebno Borovčikov jedini povratak u Poljsku kada je u pitanju celovečernji igrani film, delo PRIČA O GREHU inspirisano istoimenim romanom tamošnjeg klasika Stefana Žeromskog.
Taj film o gorkoj i ludoj sudbini devojke Eve Pobratinske koja se strasno zaljubljuje u oženjenog čoveka, Lukaša Njepolomskog, i kako to žena koja se potpuno i strasno predaje voljenom čoveku obično čini, nikada ne pita za cenu tog ushićujućeg potonuća u slast, bol i patnju ljubavi, pravo je remek-delo. Borovčik je, tretirajući ljubav i žudnju uz briljantno, ponekad i fascinantno izdanje glumice Gracine Dlugolecke, na složen i uzbudljiv način doneo dramu jednog ženskog pada. Tajna ljubavi Eve i Lukaša (Ježi Zelnik) odvija se neko vreme u jevrejskom okrugu, dok ovaj pokušava da dođe do razvoda. Kao plod te strasne i zabranjene ljubavi stiže dete, koga će se Eva otarasiti odmah nakon teškog porođaja. Sekvenca Evinog porođaja jedna je od naturalistički najbrutalnijih u tadašnjoj evropskoj kinematografiji. U međuvremenu, za nju se brine grof Ščerbic (Olgjerd Lukaševič), koji je istinski voli. Kad sazna da je Lukaš uspeo da se razvede, ali da je njegov novi izbor neka druga žena, Eva kreće u osvetu koja će ojaditi i dezintegrisati i nju samu. U delu filma koji ima snagu sjajnog špijunsko-trilerskog zapleta, Eva na silu postaje ljubavnica razbojnika Pohrona. Ucenjena, koristeći svoje ženske čari, ona učestvuje u ubistvu Ščerbica, koga žele da opljačkaju. Eva, nekada poletna, dostojanstvena mlada žena koja je verovala u snagu ljubavi i čistih osećanja, urušava se moralno i stiže do blata prostitucije.
Borovčik je demonstrirao izvanredan osećaj da pronikne u uzbudljive stranice velikog majstora, u to vreme izuzetno provokativne, i težak usud njegove junakinje. Vizuelno (fotografija: Žigmunt Samosjuk), uz, na muzičkom planu, klasične domete Mendelsona, Bertoldija i Johana Pahelbela, predstavlja pravo umetničko uźivanje. Film PRIČA O GREHU na svim planovima estetski je dominantan, ima snagu intimne i društvene drame, odlično slika moral i licemerje epohe, uverljivo dočarava tragiku jedne strasne mlade žene koja, ne štedeći se, kroči kroz teški kal sudbine sve radi ljubavnog ispunjenja. Koliko je čvrsta spona između dometa književne klasike i kinematografije ove kulture, dobro pokazuje činjenica da je pre Borovčikove verzije roman Stefana Žeromskog imao ekranizacije ostvarene 1911, 1918. i 1933. godine.
Lepota, harizma, čulnost, duboko proniknuće u udes njene nesrećne junakinje Eve, obeležavaju ovu ulogu Gracine Dlugolecke, te uz neke nastupe Maje Komorovske, Kristine Jande, Eve Dalkovske (SLUČAJ GORGONOVE Januša Majevskog), to glumačko ostvarenje spada u vrhunske domete ženskih zvezda poljske kinematografije 70-ih godina.
About the Author
More articles by Goran Jovanović »
